Biblioteka Jagiellońska realizuje projekt badawczy pt. "Biblioteka Jagiellońska - opracowanie dziejów od 1775 do 1918r.", finansowany w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą "Narodowy Program Rozwoju Humanistyki" w latach 2012-2016. Kierownikiem projektu jest dr Piotr Lechowski.

Projekt jest bezpośrednią kontynuacją prac nad najwcześniejszym okresem w historii biblioteki uniwersyteckiej, obejmującym lata 1364-1775. Prace te zaowocowały wydaniem publikacji autorstwa J. Zatheya, A. Lewickiej-Kamińskiej i L. Hajdukiewicza, "Historia Biblioteki Jagiellońskiej. Tom I, 1364-1775" (Kraków: UJ 1966, 511 s.), która ukazała się w ramach obchodów sześćsetlecia założenia Akademii Krakowskiej. Planowane wówczas dalsze prace badawcze, zmierzające do opracowania kolejnych okresów w dziejach BJ, nie zostały sfinalizowane. Biblioteka Jagiellońska, pomimo roli jaką odegrała w nauce i kulturze polskiej na przestrzeni ponad sześciu wieków swojego istnienia, do dnia dzisiejszego nie doczekała się pełnej monografii swoich dziejów.

Projekt zakłada przeprowadzenie badań, których przedmiotem są dzieje, organizacja, działalność oraz rola Biblioteki Jagiellońskiej w kulturze, nauce i oświacie polskiej i europejskiej w latach 1775-1918. Zmiana pełnionej przez BJ funkcji, jaka w tamtym czasie nastąpiła - przejście od wypełniania zadań biblioteki uniwersyteckiej do roli skarbnicy dziedzictwa narodowego, osadzone na tle burzliwych dziejów Galicji, godna jest dogłębnego zbadania i opisania.

Należy podkreślić, że prace nad dziejami Biblioteki Jagiellońskiej w latach 1775-1918, okresie wyjątkowo trudnym, naznaczonym walką o utraconą niepodległość oraz tożsamość narodową i kulturalną podczas zaborów, są niezwykle ważnym przedsięwzięciem naukowym. Dzieje Biblioteki Jagiellońskiej, która zyskała wówczas zaszczytne miano "Bibliotheca Patria", to bowiem nie tylko losy jej samej, ale także nierozerwalnie z nią złączonego Uniwersytetu Jagiellońskiego i miasta Krakowa. Należy oczekiwać, że opracowanie historii BJ przyczyni się także do poszerzenia wiedzy na temat rozwoju życia naukowego w Galicji oraz polskiego bibliotekarstwa i bibliotekoznawstwa w tym okresie.

Piotr Lechowski, Żaneta Kubic