Pod znakiem Kłoska  
Stulecie założenia Wydawnictwa Jakuba Mortkowicza


Organizator wystawy: Uniwersytet Jagielloński - Biblioteka Jagiellońska
Kurator wystawy, scenariusz, aranżacja, informator o wystawie: Danuta Bromowicz
Projekt plastyczny wystawy i prace konserwatorskie: Joanna Rościszewska
Prace pomocnicze: Wanda Cyganek, Tadeusz Duda, Barbara Goryjewska, Tadeusz Jeziorski, Piotr Kozik, Maria Majcher, Adam Piaśnik

        W dniu 13 maja 2003 roku minęło sto lat od chwili założenia Wydawnictwa Jakuba Mortkowicza. Tegoż dnia został spisany akt zawarcia spółki. Jakub Mortkowicz  stał się współwłaścicielem warszawskiej firmy wydawniczej G. Centnerszwer i Ska, która w przyszłości miała należeć do niego.
Zorganizowana w Bibliotece Jagiellońskiej wystawa ma za zadanie przypomnieć dzieje i dorobek tej znakomitej oficyny wydawniczej, która na trwale zapisała się na kartach edytorstwa i księgarstwa polskiego.
        Z biegiem lat Jakub Mortkowicz rozwijał swoją działalność pod różnymi nazwami i adresami firm: Centnerszwer i Ska, Wydawnictwo Jakuba Mortkowicza, Księgarnia Mortkowicza, Drukarnia Naukowa Towarzystwa Wydawniczego. Los chciał, że podczas drugiej wojny światowej wydawnictwo zmieniło nazwę na : A. Żeromska, Księgarnia i Antykwariat, Spółka Akcyjna. Wszystko to kręciło się w Warszawie wokół ulic Marszałkowskiej i Mazowieckiej oraz Rynku Starego Miasta. Działalność wydawnictwa zakończyła się definitywnie w 1950 roku w Krakowie, będącym "drugą stolicą" tej oficyny.
Na wielu jej książkach jako miejsce wydania widnieje: Warszawa - Kraków. Mortkowicz drukował swoje książki m.in. w Drukarni W.L. Anczyca, w Drukarni Narodowej Napoleona Telza. W ciągu okresu istnienia oficyny wydano ponad 900 książek z utworami polskich poetów, prozaików, dramaturgów, publicystów, ukazało się wiele książek dla młodzieży, nie brakło też publikacji z dziedziny kultury i sztuki, a także tłumaczeń z literatury obcej. Publikowali tu luminarze polskiej literatury i sztuki, a znakomici graficy i ilustratorzy dzieła te przyozdabiali. Powstawały arcydziela sztuki wydawniczej, graficznej, introligatorskiej.  A więc obok dzieł Marii Dąbrowskiej, Janusza Korczaka, Cypriana Kamila Norwida, Andrzeja Struga,  Stefana Żeromskiego  ujrzymy tu tomiki poezji Kasprowicza, Lechonia, Leśmiana, Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Staffa, Wierzyńskiego i in.. Pięknie wydane książki dla dzieci: Brzechwy, Tuwima. Przekłady z literatury obcej dzieł: Michała Aniola, Cervantesa, Anatola France'a, Fryderyka Nietzschego, a także dla dzieci i młodzieży: Andersena, Loftinga, Molnara... Nie zabraknie też książek z dziedziny sztuki czy krajoznawstwa.
        Aby ulatwić orientację w dorobku edytorskim Wydawnictwa Jakuba Mortkowicza, plon jego wieloletniej działalności na naszej wystawie ułożyliśmy w następujących działach:
  • Jakub Mortkowicz (1876 - 1931)
  • O Wydawnictwie
  • Pierwsze druki
  • Dzieła pisarzy polskich
  • Tłumaczenia dzieł obcych
  • Pod Znakiem Poetów - Seria
  • Pod Znakiem Poetów - Nowa Seria
  • Pod Znakiem Poetów - Seria 3
  • Panteon - Seria 7
  • Na drogach Polski
  • Wydawnictwa artystyczne
  • Czasopisma wydawane przez Jakuba Mortkowicza.
Specjalnie wyodrębniliśmy twórczość członków jego najbliższej rodziny, tak ściśle związanych z losami Wydawnictwa, Pań: Janiny z Horwitzów Mortkowiczowej - żony; Hanny Mortkowicz-Olczakowej - córki;
Joanny Olczak-Ronikier - wnuczki (zdobywczyni Nagrody Literackiej Nike w roku 2002, za książkę W ogrodzie pamięci), bez których istnienia Wydawnictwo straciłoby na uroku.
        Inicjatorem niniejszej ekspozycji jest Muzeum Okręgowe w Sandomierzu, a pomysłodawcą - jego kustosz - Paweł Różyło. To właśnie w sali wystawowej sandomierskiego Ratusza zagościła wystawa poświęcona Mortkowiczowi i z niej właśnie pochodzi część eksponatów na naszej wystawie: jedno z najlepszych dzieł malarskich Zofii Stryjeńskiej-Lubańskiej - Piastowie oraz Gusła Słowian - cykl drukowany w Krakowie u Telza, a także reprodukcje starych fotografii. Do tego urządzając księgarnię dodaliśmy trochę przedmiotów, które powinny nas zbliżyć do atmosfery tamtej epoki. Unikatowymi eksponatami są przechowywane w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej listy i korespondencja rodziny Mortkowiczów, a także pisma Wydawnictwa Jakuba Mortkowicza do różnych adresatów. Prezentowane na wystawie eksponaty na wystawie pochodzą ze zbiorów: Biblioteki Jagiellońskiej, Muzeum Okręgowego w Sandomierzu, Muzeum Anny i Jaroslawa Iwaszkiewiczow w Stawisku oraz Joanny Olczak-Ronikier, Krystyny Bromowiczowej, Haliny Szafrańskiej, Jana Bromowicza.