Słowacja należy do tych państw, które pomimo wielowiekowej niewoli potrafiły zachować tożsamość oraz odbudować państwowość. Przez tysiąc lat nie dała się wymazać z kart historii.

Zorganizowana przez Bibliotekę Jagiellońską, wspólnie z Konsulatem Generalnym Republiki Słowackiej, wystawa: "Słowacja i Słowacy w zbiorach Uniwersytetu Jagiellońskiego – od czasów najdawniejszych do roku 1918" ma za zadanie pokazanie cennych obiektów przechowywanych w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej, Biblioteki Instytutu Filologii Słowiańskiej UJ, Archiwum UJ, związanych z naszymi południowymi sąsiadami.
Takich poszukiwań w Uniwersytecie Jagiellońskim dotychczas nie podejmowano.
Mimo możliwości korzystania z różnego rodzaju katalogów, inwentarzy, bibliografii, informatorów i opracowań, wyłonienie tego typu dzieł i dokumentów okazało się skomplikowane, gdyż odnaleziony materiał był trudny do zakwalifikowania, nie mógł być bowiem przypisany jednemu obszarowi kulturowemu. W tej twórczości znalazły odbicie meandry europejskiej historii, a także wzajemne przenikanie wątków i motywów wielu kultur.

Dzieła datowane do roku 1918, tj. do chwili powstania wspólnego państwa Czechów i Słowaków, będące w polu naszego zainteresowania, sprawiły trudności, gdyż można je zaliczyć zarówno do dzieł słowackich, jak i  węgierskich, czeskich, niemieckich, a także polskich.
Na wystawie pogrupowaliśmy je pod względem tematyki.

Towarzyszący wystawie katalog, obejmuje około 400 pozycji. Wybraliśmy przede wszystkim druki zwarte, a sporadycznie artykuły z czasopism, jeżeli posiadały one oddzielną sygnaturę biblioteczną, z czego jedynie eksponujemy część, gdyż zadecydowały o tym względy konserwatorskie, wizualne, a także przestrzenne. Żmudnie wyłuskana dokumentacja w katalogu została ujęta pod kątem rodzaju obiektów bibliotecznych (rękopisy, druki, grafika, kartografia), a w opisach zachowano oryginalną pisownię, gdyż mówi ona wiele o samym obiekcie i jego dziejach. W notkach bibliograficznych odczytujemy np. nazwy miejscowości: Posonium, Istropolis, Pozsony, Pressburg..., czyli – Bratysława; Löcse, Leutschau... – to Lewocza; a Szepes, Zips, Scepus... – to Spisz, tak polityczne i kulturowe uwarunkowania pozostawiły swój ślad w nazewnictwie.

Zdajemy sobie sprawę, że zgromadziwszy ten materiał wykonaliśmy tylko wstępną pracę i że będzie ona wymagała jeszcze wiele wysiłku, aby go dokładniej opracować. Mamy też nadzieję, że ekspozycja przygotowana z  okazji III Dni Kultury Słowackiej stanie się bodźcem do dalszych poszukiwań i studiów nad ciekawą historią i  kulturą naszych sąsiadów z drugiej strony Tatr, które nas nie dzielą, lecz łączą.