Kraków - centrum organizacji ruchu emigracyjnego na przełomie XIX i XX wieku
Wystawa zorganizowana przez
Scenariusz i realizacja: Danuta Bromowicz i Grzegorz M. Kowalski Projekt plastyczny wystawy, jego realizacja, projekt plakatu: Jacek Siwczyński Ekspozycja jest rezultatem obronionej w 2002 roku na Wydziale Prawa i Administracji UJ pracy doktorskiej, poświęconej dziejom polskiego wychodźstwa, zatytułowanej Postępowania w sprawach o przestępstwa emigracyjne przed Sądem Krajowym Karnym w Krakowie w latach 1897-1918 autorstwa Grzegorza M. Kowalskiego, obecnie asystenta w Katedrze Konstytucjonalizmu i Ustrojów Państwowych w Instytucie Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych UJ. Podczas jej pisania doktorant przewertował szereg zespołów z zasobów Archiwum Państwowego w Krakowie oraz zbiory Biblioteki Jagiellońskiej, wynajdując interesujące dokumenty, dotyczące powyższego temat. Uznał, że po prawie stu latach warto je udostępnić nie tylko wąskiemu gronu naukowców, ale również szerszej publiczności, szczególnie tej, której przodkowie w tym okresie czasu wywędrowali "za chlebem". Na wystawie liczącej około 300 eksponatów (druki ulotne, fotografie, mapy, książki, czasopisma) możemy zobaczyć oryginalne dokumenty wymagane wówczas przy opuszczeniu kraju, poznać obowiązujące normy prawa emigracyjnego i wczuć się w problemy związane z opuszczeniem kraju. Wyjazd z kraju nie obywał się bez pośrednictwa Polskiego Towarzystwa Emigracyjnego czy też Towarzystwa Opieki nad Wychodźcami "Opatrzność" w Krakowie, kompanii okrętowych i biur podróży, a także ich agentów. Korzystano z usług kompanii okrętowej Austro-Americana w Trieście, Canadian Pacific Railway Company, a także biur podróży i linii okrętowych z Bremy: F. Missler, Harry Cohen, Karesz i Stocki, Norddeutscher Lloyd; z Hamburga: Carl F.A. Flügge, M. Morawetz, Falck & Co. oraz Hamburg-Amerika Line, M.G. Freudberg z Antwerpii, Anglo-Kontynentalnego Biura Podróży i Reisebürô z Rotterdamu, The General Ocean Express Co., Ltd z Londynu, a także biura podróży Zofii Biesiadeckiej w Oświęcimiu. Zagadnienia dotyczące emigracji przewijają się w pokazanych czasopismach z przełomu XIX i XX wieku, takich jak: Przegląd Emigracyjny, Polski Przegląd Emigracyjny, Gazeta Handlowo-Geograficzna, Polak w Brazylii, Gazeta Polska w Brazylii, Süd -Amerika. Ekspozycja zawiera nie tylko materiały informacyjne związane z wyjazdem, ale również w dziale Galicyjskie bagno emigracyjne przypomina procesy sądowe w sprawach o przestępstwa emigracyjne. Więcej o tej kategorii przestępstw można się dowiedzieć z pokazanej na wystawie książki Grzegorza M. Kowalskiego Przestępstwa emigracyjne w Galicji 1897-1918. Z badań nad dziejami polskiego wychodźstwa, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2003, 258 s. Wystawę, której towarzyszy katalog, zamyka dział Literatura, w którym zamieszczono wybór opracowań naukowych i przypomniano kilka pozycji z literatury pięknej, poświęconych wychodźstwu z ziem polskich na przełomie XIX i XX wieku. DB |